نگاهی به کتاب جدید رفیق اشرف دهقانی

نگاهی به کتاب جدید رفیق اشرف دهقانی در مورد شکل گیری چریکهای فدایی خلق ایران pdf

به نقل از: پیام فدایی ، ارگان چریکهای فدایی خلق ایران
شماره 263 ، خرداد ماه 1400

… مطالعه این اثر برای نیروهای مبارز و افراد حقیقت جو و بویژه برای نسل جوانی که در پی آموختن از تجارب گذشته به منظور استفاده از آن به مثابه چراغ راه آینده می باشد افق های تازه ای می گشاید؛ اما مثل هر مساله مهم و چالش برانگیز دیگر، این کتاب ممکن است در میان طیفی از نیروهایی که همچنان در زیر تاثیر روایات جعلی در مورد تاریخ چریکهای فدایی قرار دارند و از بررسی واقعی تاریخ نیز ابا دارند تاثیر مشابهی نگذارد. اما یکی از وظایف یک کمونیست به قول لنین “تنویر افکار عموم” است، حتی اگر این کار مستلزم ایستادن در مقابل تند باد و استواری در راه پر از سنگلاخ و نفی موهومات سخت جان و ناشکنندۀ غالب باشد. کتاب “شکل گیری چریکهای فدایی خلق و نقد تاریخ جعلی” همچون اکثر آثار نویسنده، شنای خلاف جریان و انجام بخشی از یک تعهد بزرگ جنبش انقلابی ما به منظور شناساندن تاریخ واقعی و چهرۀ بنیانگذاران حقیقی چریکهای فدایی خلق به نسل جوان است. مطالعه آن حتی برای مخالفین تفکرات نویسنده در صورت ورود به یک مبارزه نظری سالم، به امید روشنگری و دستیابی به حقیقت، اگر وظیفه نباشد یک ضرورت می باشد.

————————————————————————————————-

کتاب جدیدی تحت عنوان “شکل گیری چریکهای فدایی خلق و نقد تاریخ جعلی” از رفیق اشرف دهقانی، از قدیمی ترین اعضای سازمان پر افتخار چریکهای فدائی خلق، بازمانده ای همچنان استوار و کمیاب از یک نسل کمونیست و انقلابی و نویسنده “حماسۀ مقاومت” که پرورش دهندۀ افکار مبارزاتی نسلی از نوجوانان و جوانان انقلابی در دهۀ 50 و 60 بود، منتشر شده است.

این کتاب منبعی مستند برای تمام آزادیخواهان به طور عموم و برای پویندگان راه “فدایی” به طور اخص به منظور شناخت و کنکاش در پدیده چریکهای فدائی خلق ایران می باشد که نامش با تاریخ معاصر کشور ما گره خورده و درهم تنیده است.

در این شکی نیست که تاریخ جنبش نوین کمونیستی ایران که متعاقب شکست مبارزات قانونی اصلاح طلبانه و سرکوب خونین سال 1342 آغاز به شکل گیری کرد، با عروج چریکهای فدائی خلق در صحنه مبارزه به بلوغ خود رسید. چرا که این تشکل چریکهای فدائی خلق بود که رهنمودهای مشخص برای پیوند یافتن با توده ها و پیمودن راه انقلاب و رسیدن به سوسیالیسم را ارائه داد و در تئوری و عمل خط قاطعی بین خود و حزب توده ترسیم نمود. از این روست که تاریخ جنبش نوین کمونیستی ایران بدون بررسی و مطالعۀ این سازمان امکان پذیر نیست.

جوانان مبارز و آرمانخواه امروز که سودای تحقق آزادی و برابری در جامعه تحت سلطه ما را دارند، نمی توانند بدون داشتن شناخت از شرایطی که چریکهای فدایی خلق ایران در آن بوجود آمدند، بدون شناخت از نظراتی که پایۀ های وجودی این سازمان و چشم اندازهای آن را پی ریختند، بدون شناخت از هویت بنیانگذاران این سازمان و بالاخره بدون شناخت از چگونگی و چرایی پروسه فراز و فرود سازمان چریکهای فدائی خلق قادر به درس گیری از گذشته جنبش کمونیستی به منظور مسلح شدن برای مصاف های امروز و یا راه گشایی های آینده گردند. کتاب حاضر یک سند ارزشمند و مبتنی بر اسناد و حقایق مربوط به چگونگی تشکیل این سازمان و هویت آن، در هموار کردن و پیمودن مسیر فوق می باشد.

نویسنده مطرح می کند “پس از قیام بهمن، در شرایطی که رهبری سازمان چریکهای فدائی خلق به اشغال افراد سازشکار و خائن به منافع طبقه کارگر و دیگر توده‌های دربند ایران در آمده بود، تاریخ تحریف شده‌ای از واقعیت (مربوط به چگونگی شکل گیری و تشکیل چریکهای فدایی خلق) در جنبش اشاعه یافت و باعث شد که متأسفانه نسل جوان آن دوره با روایتی جعلی در رابطه با شکل‌گیری چریکهای فدائی خلق مواجه شوند” و آن را بپذیرند. و اضافه می کند که “کوشش این کتاب آن است که در جریان نقد این تاریخ جعلی، واقعیت شکل‌گیری چریکهای فدائی خلق را با تکیه بر اسناد و شواهد و تجارب زنده برای خوانندگان مبارز روشن نموده و با تفصیل لازم توضیح دهد”.

واقعیت این است که در سال های اولیه پس از انقلاب به دلیل نفوذ و غصب رهبری سازمان چریکهای فدائی خلق توسط نیروهای سازشکار که هیچ باوری به نظرات پایه‌ای و ارزش ها و فرهنگ کمونیستی آن نداشتند، نسل بی شمار نوجوانان دختر و پسری که با شور و امید به منظور ساختن سرزمینی دلپذیر و مشحون از آزادی فوج فوج با الهام گرفتن از سنت و آرمان های چریکهای فدایی خلق و شیر زنان و کوه‌مردان آگاه و دلاور چریک فدائی به هواداری از این سازمان پرداخته و به صحنه مبارزات اجتماعی پا گذاشتند، هیچ گاه امکان شناخت تاریخ واقعی این سازمان را پیدا نکردند. بر عکس، هر آنچه به آنها در مورد نظرات و تاریخ تشکیل سازمان “آموزش” داده شد همان روایت دروغینی بود که باند حاکم بر این سازمان محبوب توده ها اشاعه می داد، روایتی که با جا زدن رفیق جزنی به عنوان بنیانگذار سازمان او را تئوریسین این سازمان و نظرات او را “تکامل نظرات” باصطلاح “چپ روانه” بنیانگذاران واقعی چریکهای فدایی خلق و به طور اخص رفیق کبیر مسعود احمدزاده معرفی می کردند. به این ترتیب آنها با اتکاء به اتوریته خود در راس این سازمان میلیونی، با این داستان مشغول جا انداختن یک روایت دروغ و غیر واقعی در مورد تاریخ چریکهای فدائی خلق در بدنۀ این تشکیلات و در افکار عمومی شدند.

امروزه من خود شمار زیادی از رفقایی را می شناسم که به رغم تعلق به نحله های مختلف “فدایی” همگی در این امر متفق القولند که در زمان قیام و پیوستنشان به سازمان جدا از برخی شنیده ها و اطلاعات جسته گریخته، نه از تاریخ واقعی این سازمان مطلع بودند، نه آن تاریخ را در هسته های مطالعاتی و آموزشی آن برهه یعنی در شرایط دمکراتیک و نیمه دمکراتیک بعد از قیام مطالعه کردند و نه رهبری سازمان هیچگاه به آنها فرصتی داد تا در یک فضای سالم، از اختلافات واقعی رفقای مدافع مشی رفیق مسعود احمد زاده با رهبری سازمان آگاه گردند. در زمان جدائی رفیق اشرف و رفقای دیگر از سازمان که بعداً تشکل چریکهای فدائی خلق ایران را با اعتقاد به نظرات بنیانگذاران سازمان به وجود آوردند نیز رهبری وقت به جز انتشار یکی دو جزوۀ رسوا از جمله “اشرف دهقانی: بازمانده ای از دوران کودکی” هیچ گاه حتی جرات وارد شدن به یک مبارزه ایدئولوژیک علنی با شرکت توده های سازمانی را نیافت و در نتیجه سیل هواداران سازمان امکان آگاهی از گذشته و تاریخ واقعی سازمان و از آن مهمتر نظرات بنیانگذاران واقعی چریکهای فدایی خلق را پیدا نکردند.

اکنون در کتاب حاضر، نویسنده با وسواسی که شایسته یک پژوهش قابل اتکاست، با رجوع به اسناد و شواهد متعدد تاریخی و آثار خود بیژن جزنی گام دیگری در پاسخ به این وظیفه بر می دارد و به طور مشروح به بررسی روایت غالب، ولی جعلی مربوط به تاریخ سازمان و هویت نظری آن می پردازد و برای یک خوانندۀ بی طرف در مسیر یافتن حقیقت، دروازه های فکری بزرگی را برای عبور می گشاید و به دور از همه بدآموزی های رواج یافته، تاریخی واقعی از چگونگی شکل گیری چریکهای فدائی خلق را ترسیم و عظمت و اعتبار بنیانگذاران و کادرها و اعضای اولیه، این کمونیست های شجاع و جان برکف که با ارائۀ یک تئوری انقلابی و عمل به آن، با مبارزات و مقاومت های افسانه ای شان در مقابل دشمن، با رواج یک اخلاق نوین در جامعه روشنفکری، با دفاعیه های ایدئولوژیک خود و از این طریق تبدیل بیدادگاه های شاه به دادگاهی برای محاکمه خود دست اندرکاران رژیم شاه، و در گام نهایی با گذشتن از جان شیرینشان، فضای جامعه تحت سلطه را زیر و رو کردند، به صورت واقعی به خواننده می شناساند. آنها همان جان های شیفته ای بودند که با اعتقاد به رهایی طبقۀ کارگر و محرومان از چنگال استثمارگران و جهت رسیدن به سوسیالیسم صفحه ای فراموش ناشدنی و مشحون از صداقت و فداکاری در پیکار با دشمنان توده ها به تاریخ میهن ما افزودند.

نویسنده کتاب که خود به طور عینی و از نزدیک در جریان شکل‌گیری تشکیلات چریکهای فدایی خلق قرار داشته، با استناد به نوشته های رفیق جزنی و سایر اسناد و شواهد تاریخی، شرح مبسوطی راجع به تفاوت های گروه جزنی با گروه جنگل (که در پیوند با گروه احمدزاده-پویان-مفتاحی چریکهای فدایی خلق را تشکیل دادند) ارائه داده و به روشنی نشان می دهد که چرا و چگونه و به غلط، روایت نادرست تشکیل چریکها از دو گروه جزنی و گروه احمدزاده به روایت جریان اپورتونیستی غالب بر سازمان و بر جنبش تبدیل شد.

این کتاب فرصت دیگری ست که یک خواننده جویای حقیقت همچنین می تواند رئوس مهمترین اختلافات نظری و مباینت تفکرات رفیق جزنی با نظرات انقلابی چریکهای فدائی خلق اولیه را به شیوه ای مختصر ولی مستند ببیند و همچنین شیوۀ برخورد غیر مارکسیستی رفیق جزنی با گروه رفیق احمدزاده را با ارائۀ فاکت های عینی دریابد

در بررسی “تاریخ جعلی”، نقد چگونگی و محتوای تاریخ نویسی بیژن جزنی در مورد سازمانی که به هنگام پایه گذاری و تکوین اش او در چنگال رژیم شاه اسیر بود و در بنیانگذاری و در پروسه تشکیل و تولد این سازمان اساسا نقشی نداشت، به طور اجتناب ناپذیر در مرکز ثقل اثر قرار دارد. اما خواننده به روشنی می بیند که این نقد به رغم تمام ایراداتی که به رفیق جزنی وارد کرده، به هیچ رو از ارزشی که وی به عنوان یک مبارز ضد دیکتاتوری شاه و کوشش هایی که برای مبادرت به مبارزه قهرآمیز به خرج داد نمی کاهد.

جنبش کمونیستی ایران سال های مدید دچار یک پارادوکس بزرگ در رابطه با بیژن جزنی بوده که منشاء آن در واقعیت دوگانه خود وی نهفته است. در طول سال ها وی توسط دشمن (البته به دلایل ضد انقلابی مورد نظر خود و برای فریب جوانان) و اپورتونیست ها در مقام “بنیانگذار” سازمان و در لباس یک “تئوریسین چریک فدایی خلق” در آغاز جنبش مسلحانه معرفی شده است. اما در عالم حقیقت، وی مبارزی با سابقه عضویت در سازمان جوانان حزب توده و فعالیت در جبهه ملی در سال های 39- 42 و یک رزمندۀ ضد دیکتاتوری رژیم شاه بود که خونش در این مبارزه به دست رژیم جنایتکار شاه به شیوه ای بسیار دردناک بر زمین ریخت؛ مبارزی که دیدگاه ها و نظراتش و آثارمنتشر شده از او بدون این که خود به آنها اذعان کند، علیه نظرات چریکهای فدایی خلق بود و نفوذ، تبلیغ و گسترش همین نظرات از اواخر سال 53 به بعد در درون سازمان بود که در ادامۀ خود سرانجام به فرو ریختن باروی این سازمان و تسلیم آن به دشمن منجر شد. این پارادوکس، در طول زمان، به دلایل مختلف به ویژه به دلیل فرصت طلبی آنهایی که زیر نام بیژن و با برافراشتن تابلوی وی بر در کسب و کار خود تا مدتی که نیاز داشتند اهداف اپورتونیستی و سازشکارانه خویش را به پیش برده اند به سخت جانی خود ادامه داده است. اثر حاضر اما گام بزرگی برای روشن کردن این پارادوکس می باشد.

نویسنده با نقد خصوصیاتی که در تاریخ جعلی به غلط به گروه رفیق احمدزاده منتسب شده خود را موظف دیده است چکیده ای از پراتیک این گروه و خدمات انکارناپذیر آن به جنبش کمونیستی ایران را بر شمارد. او نشان می دهد که رمز ادامه کاری مبارزه مسلحانه در سیاهکل و این که چرا این حرکت انقلابی علیرغم شکست اش مانند حرکت های مسلحانه قبل از خود پس از مدتی خاموش نشد و از بین نرفت، در این واقعیت نهفته است که یک تشکیلات منسجم و منضبط کمونیستی در قالب گروه پویان، مفتاحی، احمدزاده که به یک تئوری انقلابی راهگشا (تئوری مبارزه مسلحانه هم استراتژی هم تاکتیک) مسلح بود، در صحنه مبارزه وجود داشت که بلافاصله و در بحبوحه عربده کشی دستگاه های امنیتی-تبلیغاتی شاه مبنی بر کشته شدن “تروریست های سیاهکل” و تمام شدن “غائله”، با عملیات مسلحانه خود در شهر، با درگیری های مسلحانه متعدد با نیروهای سرکوبگر رژیم شاه، با مبارزه و مقاومت های حماسی خود در مقابل ساواک در زندان و به طور کلی با چنین سلحشوری هائی ایمان به نابودی رژیم شاه و ایمان به پیروزی راهی که آغاز شده بود را به تدریج در میان انقلابیون و مبارزان جامعه طنین انداز کرد و با توضیح چرائی آغاز مبارزه مسلحانه در جامعه و چشم اندازها و اهداف آن که در دو اثر جاودان رفقا پویان و احمدزاده تدوین شده بود، پیام سیاهکل را به گوش روشنفکران و توده های انقلابی رساند و ادامه کاری سیاهکل و جنبش نوین کمونیستی ای که از خون و آتش بال کشیده بود را تضمین کرد. با ذکر این واقعیت هاست که نویسنده سوالی را در ذهن خواننده بوجود می آورد مبنی براینکه آیا بدون عامل تداوم سیاهکل توسط تشکیلات ساخته شده توسط گروه احمدزاده و بدون وجود تئوری انقلابی ای که راهنمای حرکت چریکهای فدایی خلق بود، تئوری ای که منشاء ایمان به پیروزی راه در نزد انقلابیون فدائی و موجد آنهمه صداقت و پاکی و قهرمانی ها و فداکاری های بی نظیر آنان بود، اصولا می شد از امکان بقاء و رشد چریکهای فدایی خلق در زیر سلطه یک رژیم سفاک با دیکتاتوری شدیداً قهرآمیز آن، سخنی به میان آورد؟

اقدام به انتشار کتاب “شکل گیری چریکهای فدائی خلق و نقد تاریخ جعلی” در بطن شرایط کنونی جامعه نیز امری به جا و معنا دار است. چرا که به قول نویسنده “این تاریخ جعلی در رژیم جمهوری اسلامی منبع اصلی تاریخ نویسی‌های غیر واقعی به ویژه از طرف نیروهای راست و مرتجع در مورد چریکهای فدائی خلق و به این اعتبار ابزاری برای فریب نسل جوان آگاه و مبارزی تبدیل گشته که از تجربۀ چریکهای فدایی خلق جویای راه مبارزاتی امروزشان هستند.” البته امروز این حقیقت آشکار است که در سایه کوشش های تدریجی و گاها کُند ولی پیگیرانه افراد و نیروهای مدافع خط انقلابی سازمان چریکهای فدایی خلق در نشر حقیقت، بسیاری از نیروهای صادق جنبش، نسبت به گذشته، درک بسیار عینی تر و شناختی واقعی تر از تاریخ این سازمان و هویت بنیانگذاران واقعی و نه انتسابی به این سازمان دارند. این نکته در نفس خود جای امیدواری ست. تاثیرات کتاب اما تنها در حیطۀ گذشته و تاریخ باقی نمی ماند. جمع بندی های طبیعی حاصل از خوانش این اثر، منبع کسب تجربه برای نسلی ست که با الهام از چریکهای فدایی خلق، هم امروز به نبرد با “عفریتانِ آتشین گاو سر به مشت” حاکم مشغولند.

تحولات عمیقی که در زیر پوست جامعه ملتهب ما در جریان هستند، به طور طبیعی به روند تولید و گسترش عنصر آگاهی و به میدان آمدن فزایندۀ جوانان مبارز شتاب داده است. این تحولات گفتمان انقلاب و ضرورت اعمال قهر انقلابی را ناگزیر به جلوی صحنه رانده است و شبح سرخ مبارزۀ مسلحانه، نام چریکهای فدایی خلق، تجارب مبارزاتی این سازمان و بنیانگذاران آن را به حرکت درآورده و اهریمنان و دشمنان تشنه به خون کارگران و زحمتکشان را بیمناک کرده است. در چنین شرایطی، انتشار کتاب “شکل گیری چریکهای فدایی خلق و نقد تاریخ جعلی” خدمتی ارزشمند و صادقانه به انقلاب، به جنبش کمونیستی و به مبارزات کارگران و توده های تحت ستم ماست. بدون شک مطالعه این اثر برای نیروهای مبارز و افراد حقیقت جو و بویژه برای نسل جوانی که در پی آموختن از تجارب گذشته به منظور استفاده از آن به مثابه چراغ راه آینده می باشد افق های تازه ای می گشاید؛ اما مثل هر مساله مهم و چالش برانگیز دیگر، این کتاب ممکن است در میان طیفی از نیروهایی که همچنان در زیر تاثیر روایات جعلی در مورد تاریخ چریکهای فدایی قرار دارند و از بررسی واقعی تاریخ نیز ابا دارند تاثیر مشابهی نگذارد. اما یکی از وظایف یک کمونیست به قول لنین “تنویر افکار عموم” است، حتی اگر این کار مستلزم ایستادن در مقابل تند باد و استواری در راه پر از سنگلاخ و نفی موهومات سخت جان و ناشکنندۀ غالب باشد. کتاب “شکل گیری چریکهای فدایی خلق و نقد تاریخ جعلی” همچون اکثر آثار نویسنده، شنای خلاف جریان و انجام بخشی از یک تعهد بزرگ جنبش انقلابی ما به منظور شناساندن تاریخ واقعی و چهرۀ بنیانگذاران حقیقی چریکهای فدایی خلق به نسل جوان است. مطالعه آن حتی برای مخالفین تفکرات نویسنده در صورت ورود به یک مبارزه نظری سالم، به امید روشنگری و دستیابی به حقیقت، اگر وظیفه نباشد یک ضرورت می باشد.

ع. شفق
خرداد 1400